درسنامه مغالطه رفع مقدم و وضع تالی

به عنوان لازمه بحث، بریم سراغ قیاس استثنایی اتصالی.

نوبت رسید به قیاس استثنایی متصل که به نظرم خیلی ارزش تستیش توو کنکور بالاست و سؤالای جون داری میشه ازش طرح کرد.

خب قیاس استثنایی متصل ساختارش این طوریه:

شرطی متصل + حملی = حملی

خب این ساختار رو داشته باش. اصل ماجرا توو این قیاس مقدمۀ دومه. مقدمۀ دوم یا شرط (مقدم) مقدمۀ اوله یا مشروط (تالی) مقدمه اوله؛ پس تا اینجا شد دو حالت. حالا همین مقدمۀ دوم می تونه خود شرط (مقدم) یا مشروط (تالی) باشه، می تونه متناقضشون باشه. این هم دو حالت . مقدمه دوم جمعا چهار حالت می تونه داشته باشه.

این چهار حالت رو با یه مثال بهت توضیح میدم:

اینجا لازمه که با دو تا اصطلاح جدید آشنا بشی. خیلی هم ساده است. هر وقت مقدمۀ دوم، خود مقدم یا تالی مقدمۀ اول بود، می گیم وضع (یا اثبات) مقدم یا تالی و اگه متناقض بود می گیم رفع (یا نفی) مقدم یا تالی؛ پس چهار حالت که مقدمۀ دوم می تونه داشته باشه هر کدومشون یه اسم دارن.

به نمودار زیر دقت کن.

حالا که این رو یاد گرفتی می خوایم ببینیم از این چهار حالت چند تاش معتبره و چند تاش نامعتبر (یعنی چند تاش اگه محتوای صادق بگیره، همیشه نتیجۀ صادق میده و چند تاش نمیده.) با همین مثال باران و زمین خیس بریم جلو:

1) وضع مقدم: اگر باران ببارد، زمین خیس می شود. + باران می بارد پس حتما زمین خیس می شود.

می بینی که وقتی وضع مقدم میکنی حتما نتیجه می گیری و نتیجه هم درسته و نتیجه ت میشه وضع تالی؛ پس این حالت معتبره.

2) رفع مقدم: اگر باران ببارد، زمین خیس می شود. + باران نمی بارد. پس ×

می بینی اینجا نمی شه نتیجه گرفت که زمین خیس نمی شود چون زمین ممکنه به علت های دیگه ای خیس شده باشه؛ پس رفع مقدم معتبر نیست و نمی شه ازش نتیجه قطعی گرفت.

حالا اگه تو از این رفع مقدم نتیجه بگیری، دچار مغالطه شدی و اسمش هم میشه مغالطه رفع مقدم.

3) وضع تالی: اگر باران نبارد، زمین خیس می شود. + زمین خیس است. پس ×

بازم می بینی که نمی تونی از اینکه زمین خیسه نتیجه بگیری که حتما بارون اومده چون ممکنه زمین به دلیل دیگه ای خیس شده باشه؛ پس وضع تالی هم معتبر نیست.

حالا اگه تو از وضع تالی نتیجه بگیری، دچار مغالطه شدی که اسمش هم میشه مغالطه وضع تالی.

4) رفع تالی: اگر باران ببارد، زمین خیس می شود. + زمین خیس نیست. پس باران نیامده است.

اینجا رو ببین وقتی تالی رو رفع میکنی نتیجه ت قطعی و یقینی میشه؛ یعنی وقتی زمین خیس نباشه قطعا هیچ کدوم از علت های خیس شدن زمین در کار نبوده؛ پس حتما بارونی هم در کار نبوده؛ پس رفع تالی کاملا معتبره و نتیجه ش هم میشه رفع مقدم.

الان وقت چیه؟ وقت تست از این مغالطاته!!

پاسخ: گزینه 4

بررسی گزینه ها: 1) وضع تالی است و نامعتبر است. 2) رفع مقدم و نامعتبر است. 3) رفع مقدم و نامعتبر است. 4) رفع تالی و معتبر است.